Trí tuệ nhân tạo (AI) không còn là tương lai, mà là hiện tại. Một báo cáo gần đây đã chỉ ra tiềm năng to lớn của AI trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam, dự kiến đóng góp con số khổng lồ 120-130 tỷ USD vào năm 2040. Con số này không chỉ là một dự đoán lạc quan, mà là một lời kêu gọi hành động đối với các doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách Việt Nam, đặc biệt là các startup công nghệ đầy tiềm năng.
Bức tranh toàn cảnh về nền kinh tế AI Việt Nam
Báo cáo “Nền kinh tế AI Việt Nam 2025” do Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC), Bộ Tài chính và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) phối hợp thực hiện, đã vẽ nên một bức tranh đầy màu sắc về tiềm năng của AI tại Việt Nam. Theo báo cáo, AI không chỉ là một công cụ hỗ trợ, mà là động lực chuyển đổi sâu rộng, ưu tiên hàng đầu trong chương trình chuyển đổi số quốc gia.
Việt Nam đang trỗi dậy mạnh mẽ trong cuộc cách mạng số, được ghi nhận là nền kinh tế số phát triển nhanh nhất Đông Nam Á, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng 20% mỗi năm. Chính phủ đã có những bước đi chiến lược thông qua Nghị quyết 57/NQ-TW và Quyết định 127/QĐ-TTg, thể hiện sự quyết tâm trong việc thúc đẩy ứng dụng AI.
Tập đoàn Tư vấn Boston Consulting Group (BCG) ước tính rằng, AI sẽ là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, với quy mô nền kinh tế AI dự kiến đạt 120-130 tỷ USD vào năm 2040. Con số này đến từ hai nguồn chính: tăng trưởng doanh thu tiêu dùng (45 – 55 tỷ USD) và tăng trưởng lợi nhuận nhờ nâng cao năng suất (60 – 75 tỷ USD).
Vậy AI sẽ được ứng dụng như thế nào để đạt được con số ấn tượng trên? Theo ông Nguyễn Hoàng Hưng, Giám đốc công nghệ của Viettel AI, có ba lĩnh vực tiềm năng nhất: hành chính công, giáo dục và y tế.
AI trong hành chính công: Nâng cao hiệu quả và minh bạch
Ứng dụng AI trong hành chính công có thể tạo ra những đột phá về hiệu quả và minh bạch. Ví dụ, chatbot hỗ trợ người dân giải đáp thắc mắc về thủ tục hành chính, hệ thống phân tích dữ liệu giúp dự đoán và phòng ngừa tội phạm, hoặc nền tảng quản lý đô thị thông minh giúp tối ưu hóa giao thông và năng lượng. Theo một khảo sát gần đây của Bộ Thông tin và Truyền thông, 65% người dân mong muốn các dịch vụ công trực tuyến được tích hợp AI để tiện lợi và nhanh chóng hơn.
AI trong giáo dục: Cá nhân hóa trải nghiệm học tập
Lĩnh vực giáo dục sở hữu một lượng lớn dữ liệu, nhưng lại thiếu hụt nguồn nhân lực. AI có thể giải quyết vấn đề này bằng cách cá nhân hóa trải nghiệm học tập cho từng học sinh, giáo viên có thể sử dụng AI để đánh giá năng lực học sinh, từ đó xây dựng lộ trình học tập phù hợp. Các ứng dụng AI như phần mềm chấm điểm tự động, trợ lý ảo hỗ trợ học tập, hoặc hệ thống phân tích dữ liệu để cải thiện chương trình giảng dạy cũng có tiềm năng lớn. Một số trường đại học hàng đầu tại Việt Nam như Đại học Bách Khoa Hà Nội và Đại học Quốc gia TP.HCM đã bắt đầu triển khai các dự án nghiên cứu và ứng dụng AI trong giáo dục.
AI trong y tế: Thu hẹp khoảng cách, nâng cao chất lượng
Trong lĩnh vực y tế, AI có thể giúp thu hẹp khoảng cách về trình độ chuyên môn giữa các tuyến bệnh viện. Các bác sĩ tuyến dưới có thể sử dụng AI để hỗ trợ chẩn đoán bệnh, phân tích hình ảnh y tế, hoặc tìm kiếm thông tin về các phác đồ điều trị mới nhất. Các ứng dụng AI như chatbot tư vấn sức khỏe, hệ thống dự đoán nguy cơ bệnh tật, hoặc robot phẫu thuật cũng có tiềm năng cải thiện đáng kể chất lượng dịch vụ y tế. Theo thống kê của Bộ Y tế, việc ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh có thể giúp giảm 30% thời gian chờ đợi và tăng độ chính xác lên đến 95%.
Để hiện thực hóa tiềm năng của AI, Việt Nam cần tập trung vào ba trụ cột phát triển chính:
Mở rộng ứng dụng AI ở cả khu vực công và tư
Chìa khóa để thúc đẩy nền kinh tế AI tăng trưởng theo cấp số nhân là mở rộng ứng dụng AI ở cả khu vực công và tư. Các lĩnh vực ưu tiên bao gồm dịch vụ chính phủ, quản lý môi trường và thiên tai, chăm sóc sức khỏe, dịch vụ tài chính và giao thông vận tải. Phương pháp phát triển theo từng giai đoạn sẽ giúp xác định các kết quả nhanh trước mắt và mở rộng sang ứng dụng dài hạn theo cơ chế linh hoạt.
Xây dựng hệ sinh thái AI vững mạnh
Hệ sinh thái AI đang phát triển của Việt Nam cần sự hỗ trợ có cấu trúc để mở rộng quy mô và khả năng cạnh tranh. Chương trình tăng tốc khởi nghiệp AI Việt Nam bền vững, cung cấp dịch vụ cố vấn kinh doanh và kỹ thuật, cơ hội đầu tư và hợp tác, sẽ giúp các doanh nghiệp mới tham gia thị trường và triển khai giải pháp AI hiệu quả hơn.
Phát triển nguồn nhân lực AI chất lượng cao
Việc xây dựng nguồn nhân lực chuyên sâu đòi hỏi phát triển chương trình đào tạo AI đạt chuẩn quốc tế cho các bậc Cử nhân, Thạc sĩ và Tiến sĩ, đồng thời triển khai các chương trình đào tạo nhân tài AI quy mô lớn với chất lượng hàng đầu. Quan hệ đối tác chiến lược với các phòng nghiên cứu và tập đoàn toàn cầu sẽ tạo điều kiện để nhân tài Việt Nam tiếp cận với các thử thách AI tiên tiến và các công cụ thực tiễn.
Vậy, cơ hội nào đang chờ đợi các startup công nghệ Việt Nam trong kỷ nguyên AI? Câu trả lời là vô vàn. Các startup có thể tập trung vào phát triển các giải pháp AI cho các lĩnh vực tiềm năng như hành chính công, giáo dục, y tế, hoặc các lĩnh vực khác như nông nghiệp, sản xuất, và bán lẻ.
Một ví dụ điển hình là startup Abivin, đã phát triển một nền tảng tối ưu hóa logistics dựa trên AI, giúp các doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận chuyển và nâng cao hiệu quả hoạt động. Hay startup Elsa Speak, một ứng dụng học tiếng Anh sử dụng AI để phân tích và cải thiện khả năng phát âm của người học.
Tuy nhiên, để thành công trong thị trường AI đầy cạnh tranh, các startup cần có một chiến lược rõ ràng, tập trung vào giải quyết các vấn đề cụ thể của thị trường Việt Nam, và xây dựng một đội ngũ nhân sự có trình độ chuyên môn cao.
Bài viết này không chỉ là một bản tóm tắt về tiềm năng của AI, mà là một lời kêu gọi hành động. AI không phải là một công nghệ xa vời, mà là một công cụ mạnh mẽ có thể “thay da đổi thịt” nền kinh tế Việt Nam. Các doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách, và đặc biệt là các startup công nghệ, cần chủ động nắm bắt cơ hội này, xây dựng các giải pháp AI sáng tạo, và góp phần đưa Việt Nam trở thành một trung tâm AI của khu vực. Sự thành công của AI tại Việt Nam không chỉ nằm ở con số 120-130 tỷ USD, mà còn ở khả năng nâng cao chất lượng cuộc sống, tạo ra những cơ hội mới, và đưa đất nước tiến lên một tầm cao mới trong kỷ nguyên số.
